Çocuklarda Benlik Kavramı Ve Benlik Saygısı

Bir çocuğun benlik saygısını geliştirmek için, o çocuğun sadece güçlü, olumlu yanlarını keşfetmesini sağlamak tek başına yeterli değildir. Çocuğun güçlü yanları ile birlikte sınırlı olan yanlarını da kabul etmesi sağlanmalıdır.

Benlik kavramı ile benlik saygısı birbirine çok karıştırılan iki kavramdır. Bu nedenle ilk önce benlik kavramını açıklamak istiyorum.

Benlik kavramı nedir ?

Bir çocuk çok erkem yaştan itibaren, kendi imgesini veya resmini oluşturmaya başlar. Bu imge veya resim genellikle çocuğun ''benlik kavramı '' olarak adlandırılır. Benlik kavramı, büyük oranda çocuğun yaşamında ki önemli insanların çocuğa nasıl davrandıklarına dayanır. Çocuk kendisi ve davranışları hakkındaki bilgiyi yaşamında ki bu önemli insanların ona verdiği tepkiler bu önemli insanların ona verdiği tepkiler yolu ile edinir. Böylece çocuk,kendisine karşı olumlu olumsuz tutumlar geliştirecektir.

Yukarıda da belirttiğimiz gibi benlik kavramı, çocuğun kendisine ait imgesi veya resmidir. Bu imgeye verdiği değer ise benlik saygısının ölçümüdür. Benlik saygısı, çocuğun kendisine verdiği değerin ölçüsünün bir göstergesidir. Bir çocuğun benlik saygısı düzeyi çocuğun uyumsal işlevselliğini etkileyecektir. İnançları, düşünceleri,tutumları, duyguları, davranışları, motivasyonu, olay ve etkinliklere ilgisi ve katılımı, gelecekten beklentileri bunların tümü çocukların benlik saygısı düzeyinden önemli ölçüde etkilenir. Bunların yanında anlamlı ilişkilere başlama ve sürdürebilme becerileri de benlik saygısından etkilenir.

Yüksek benlik saygısına sahip çocuklar şu özellikleri gösterme eğilimine sahiptirler :

Yaratıcı olma kapasiteleri daha yüksektir.

Sosyal gruplarda daha aktif roller üstlenirler.

Yüksek benlik saygısına sahip çocuklar ve kişiler, şüphe , korku ve çelişkilerini yaşatabilme becerisi taşıdıklarından bu duyguları nedeniyle yaşayacakları tükenme olasılığı daha az olacaktır.

Kişisel amaçlarına karşı daha doğrudan ve gerçekçi şekilde hareket ederler.

Akademik performans veya ders başarıları, akran ilişkileri ve fiziksel etkinlik gibi alanlarda kendilerinin yeterlilikleri arasında ki farkı daha kolay kabul ederler. Fiziksel görünüm farklılıkları konusunda daha az endişelidirler. Bu farklılıkları kabul edebilir ve yine de kendileri ile ilgili olumlu duygular hissedebilirler.

Bir çocuğun benlik saygısını geliştirmek için ne yapmak gerekir ?

Bir çocuğun benlik saygısını geliştirmek için, o çocuğun sadece güçlü, olumlu yanlarını keşfetmesini sağlamak tek başına yeterli değildir. Çocuğun güçlü yanları ile birlikte sınırlı olan yanlarını da kabul etmesi sağlanmalıdır.

Benlik duygusunu geliştirmek için önce çocuğun kendini tanıması, keşfetmesi sağlanır( nasıl davrandıklarına yönelik seçimlerinin farkına vardırılması, kendi başlarına veya başkalarıyla olduklarında ne tür seçimler yaptıklarını fark ettirmek ), ikinci olarak da güçlü yanlarını ve sınırlılıklarını fark edip bunları kabul etmesi ve değiştirebileceklerini değiştirmesi sağlanır.

Neşe ŞAHİN / Psikolog