Evliliğin Korunması

Medeni Kanun’un Aile Hukuku ile ilgili maddeleri deyince aklımıza hemen boşanmayı düzenleyen maddeler gelir. Yine aynı şekilde ne zaman birine ağırlıklı olarak aile hukuku alanında çalışan bir avukat olduğumu söylesem, aldığım cevap “yani boşanma avukatısınız” olur. Hâlbuki Medeni Kanunumuzda evliliğin bitmesini düzenleyen maddeler dışında evlilik birliğinin korunmasına yönelik maddeler de bulunmaktadır.

Evlilik birliğinin korunmasına yönelik maddelerden ilki, evlilik devam ederken eşlerden birinin evlilik birliğinden doğan yükümlülüklerini yerine getirmemesi veya eşlerin evlilik birliğine ilişkin önemli bir konuda uyuşmazlığa düşmesi halini düzenleyen maddedir. Bu durumda eşler ayrı ayrı veya birlikte hâkimin müdahalesini isteyebilirler.

Bu madde ile kanun koyucu, evlilik birliğinde yaşanan sorunları, evlilik boşanma noktasına gelmeden hâkimin müdahalesi ile çözmeyi amaçlamaktadır. Ancak bizde nasıl ki bir hastalık ortaya çıkmadan doktora gidilmez, bir hukuki sorun yaşanmadan avukata danışılmazsa evlilikte yaşanılan bir sorunun çözümü için hâkime başvurmak uygulamada yer alan bir madde değildir. Kanunda hâkimin bu gibi durumlarda uzman kişilerin yardımına başvuracağı düzenlenmektedir.

Evlilik birliğine ilişkin önemli konu eşlerin yaşayacağı yer, çocuklara ilişkin verilecek kararlar veya benzeri herhangi bir konu olabilir. Hâkim, durumun özelliğine göre eşleri yükümlülükleri konusunda uyarır, onları uzlaştırmaya çalışır ve eşlerin ortak rızası ile uzman kişilerin yardımını isteyebilir. Hâkim, gerektiği takdirde eşlerden birinin istemi üzerine kanunda öngörülen önlemleri alır. Yukarıda açıkladığımız ve uygulamada hemen hemen hiç yer almayan maddenin yanı sıra, kanunda, evlilik birliğinin korunmasına yönelik olarak düzenlenen ve uygulamasına çok sık rastladığımız maddeler vardır.

Bunlardan ilki eşler birlikte yaşarken hâkimin, eşlerden birinin istemi üzerine ailenin geçimi için her birinin yapacağı parasal katkıyı belirlemesidir. Katkı miktarı belirlenirken bir eşin ev işlerini görmesi, çocuklara bakması, diğer eşin işinde karşılıksız çalışması, dikkate alınır. Bu katkılar, geçmiş bir yıl ve gelecek yıllar için istenebilir. Uygulamada en çok yer alan maddelerden biri ise eşlerin birlikte yaşamaya ara vermesi halinde alınacak tedbirleri düzenleyen maddedir. Kanunumuza göre ortak hayat sebebiyle eşlerden birinin kişiliği veya ekonomik güvenliği ya da ailenin huzuru ciddi biçimde tehlikeye düştüğü sürece eşler ayrı yaşama hakkına sahiptir.

Birlikte yaşamaya ara verilmesi haklı bir sebebe dayanıyorsa hâkim, eşlerden birinin istemi üzerine birinin diğerine yapacağı parasal katkıya, konut ve ev eşyasından yararlanmaya ve eşlerin mallarının yönetimine ilişkin önlemleri alır. Eşlerden birinin haklı bir sebep olmaksızın diğeri ile birlikte yaşamaktan kaçınması veya ortak hayatın başka bir sebeple olanaksız hale gelmesi üzerine de aynı önlemler talep edilebilir. Eşlerin ergin olmayan çocukları varsa hâkim, ana ve baba ile çocuklar arasındaki ilişkileri düzenleyen hükümlere göre gereken önlemleri alır. Yani çocukların kimin yanında kalacağı ve diğer eş ile kişisel ilişkilerinin nasıl olacağı konuları hâkim tarafından düzenlenir. Kanunda evlilik birliğini korumak amacıyla düzenlenen bir madde de borçlulara ait önlemlerdir. Buna göre eşlerden biri, birliğin giderlerine katılma yükümlülüğünü yerine getirmezse, hâkim onun borçlularına, ödemeyi tamamen veya kısmen diğer eşe yapmalarını emredebilir.

Evlilik birliğinin korunması gereken yönlerinden biri de şüphesiz evliliğin ekonomik varlığının korunmasıdır. Ailenin ekonomik varlığının korunması veya evlilik birliğinden doğan mali bir yükümlülüğün yerine getirilmesi amacıyla hâkim, eşlerden birinin istemi üzerine, belirleyeceği malvarlığı değerleriyle ilgili tasarrufların ancak diğer eşin rızasıyla yapılabileceğine karar verebilir. Hâkim, eşlerden birinin taşınmaz üzerinde tasarruf yetkisini kaldırırsa, bu durum taşınmazın tapu kütüğüne şerh edilir. Bir evlilik içinde sorun yaşandığında öncelikle sorunun çözümü için çaba harcamak, uzlaşmaya çalışmak, gerektiğinde uzmanlardan yardım almak, sorun çözülene kadar geçici önlemler almak gerekmektedir. İşte Medeni Kanunumuzda evlilik birliğinin korunması ile ilgili olarak düzenlenen bu maddeler bu amaca hizmet etmek için yer almış olup, hedeflenen, sorun olan evlilikleri boşanma noktasına getirmemek, sorunları çözmektir.

Popüler Psikiyatri / Ayça ÖZDOĞAN / Avukat