Bilgisayar Oyunları
Hayatı bir “oyun”dan ibaret gören insanlar,hayatlarını oyun ve oyuncaklarla doldururlar. Bu ister “top” oyunları, isterse en gelişmiş “bilgisayar oyunları” olsun, fark etmez. Gaye, hoşça zaman geçirmek daha doğrusu vakit öldürmektir. Burada şu hususu hemen hatırlatalım: İnsan yaratılışı itibariyle eğlence ye eğilimlidir.
Eğlenmek, yani meşru dairede biraz olsun rahatlamak, zaruri bir ihtiyaç gibi gözükmektedir. Fakat bu eğilimin çok kolay istismar edilebileceği de unutulmamalıdır. Meşru eğlencelerdeki aşırılıklar ve bunların ardından gelmesi muhtemel olan gayrı meşru eğlenceler, faydasız, gereksiz ve çoğu zaman çocuksu, insanın gerçek vazifesini ona unutturarak kişiyi bağımlılığa kadar sürükleyebilen şeylerdir.
Yoğun insan-bilgisayar ilişkisi başlangıçta takıntı” diye anılırken, son yıllarda birçok psikolog tedavi edilmesi gerekenler listesine ‘bilgisayar bağımlılığının da konması gerektiğini düşünmektedirler. Özellikle internet kullanımı ve bilgisayar oyunlarının oluşturduğu bağımlılığın son uçlarının, en az alkol ya da ilaç bağımlılığı kadar sorun yaşattığı düşünülmektedir. Yapılan bazı araştırmalar, bilgisayar bağımlılığının, kişiye sürekli uyarıcı sunması ve kişinin kendisini geliştirmesini sağlaması nedeniyle, fiziksel bağımlılıktan (alkol-madde bağımlılığı gibi) daha zor kontrol altına alınabileceğini belirtmektedir.
Bilgisayar oyunlarının zor kont rol edilebilir olması ve kişiyi sürekli aktif halde tutması eğlenmeye düşkün olan insanı zayıf noktasından yakalamayı başarmıştır. Öyle ki sadece çocukları değil, her yaşta bir nevi çocukluk taşıyan yetişkin kesimleri de cazibesi altına almaktadır. Peki bilgisayar oyunlarını bu kadar çekici kılan unsur ya da unsurlar nelerdir? Neden insan bir makineye veya programa bu kadar kolay teslim olur? Bu nokta çok dikkat çekicidir. Bilgisayar oyunları temelde insanın üç özelliğine hitap ederek onları cazibesine kaptırır ve peşinden sürükler:
Akıl, şehvet ve öfke. Oyunlardaki problemler”, “müstehcenlik” ve “şiddet” bunun bir yansımasıdır. Ayrıca oyun içerisinde yer alan propaganda unsurları da gözden kaçırılmaması gereken bir noktadır. İşte tüm bu unsurlar çocukların ruh dünyasını altüst edip şuur altlarına kin, nefret ve hayvanca hisler eklemektedir. Saatlerce bilgisayar başında vakit geçiren çocuk ve yetişkinlerin aşırı radyasyona maruz kal arak beyin hücreleri tahrip olmakta, gerçek ve hayal arasında gidip gelmekten hay atları da alt üst olmaktadır.
Bilgisayar oyunları tek tip değildir
Refleksi geliştiren, harekete” dayalı olanlar çocuklar tarafından en çok tutulan oyunlardır (bol silah kullanımı olan oyunlar, araba yarışı, futbol veya basket oynama gibi). Özellikle şiddet içerikli bilgisayar oyunlarında dikkatli olmak gerekmektedir. Şiddet içeren bilgisayar oyunları, çocuklar arasında bir iletişim aracı olduğu ve çocukları şiddete yönelttiği gibi aynı zamanda şiddet ve saldırganlıklarını giderdikler i, bir anlamda hayata geçirdikleri bir araçtır. Ancak çocukları kavga ve ölüme karşı acımasız ve duyarsız hale getirdikler i de bir gerçektir. Bunların dışında “macera” şeklinde olanlar da vardır. Bunlarda oyuncu tıpkı bir gezgin gibi yolculuk etmekte, kendisine verilen ipuçlarıyla belli bir hedefe ulaşmaya çalışmakta veya bir dedektif gibi esrarlı bir vakayı çözmek için uğraşmaktadır. Bunların, zihni geliştirme ve yabancı dil öğrenme yönünden birincilere göre daha faydalı oldukları söylenebilir.
*Çocuklarda bilgisayar oyunlarını eğit imsel amaçlı seçmek; eğitim ve öğret imlerini destekleyici nitelikte olmasına dikkat etmek; diğer bilgisayar oyunlarını ödül olarak kullanmak (bilgisayar oyunları çocuklarda el-göz koordinasyon unun, reflekslerin ve bazı becerilerin gelişmesinde olumlu etkilere sahiptir.), 1 *Çocuklarla geçirilen zamanı arttırmak, onlarla kişisel olarak ilgilenmek ve oyun oynamak,
*Bilgisayar kullanımına ilişkin amacı ve süreyi belirlemek,
*Bilgisayarın kullanım şekli ve süresi ile ilgili olarak gözlemci olmak,
*Bilgisayarın yararlarının yanı sıra zar arlan konusunda da çocuklara bilgi vermek
Buraya kadar anlatılanlardan bilgisayar kullanmanın çok zararlı bir eylemmiş gibi algılanması yanlış olur. Her şeyde olduğu gibi bilgisayar kullanımında da kullanım şekli önemlidir. Belirli bir amaca yönelik olarak, planlı, yararlı ve doğru kullanıldığında bilgisayar çocuğunuz için de sizin için de bir tehlike olmaktan çıkacaktır. Bilgisayar kullanmanın yararları ve zar arları neler? Bir de bunlara göz atalım.
Çocukların bilgisayar kullanmasının yararları
*Bilgisayar; çocukların yaşadıkları deney imlerini yönlendirmelerine, hızlarını ayarlamalarına ve kendilerini rahat hissettikleri zorluk derecesini seçmelerine yardımcı olur.
*Çocukların bilgi toplarken çeşitli beceril erini (okuma, yazma, seçme, sınıflandırma vb.) kullanmalarını sağlar.
*Bilgisayar çocuklar için çok etkileyici ve ilgi çekici olduğundan; tüm ilgilerini toplamalarını ve konsantre olmalarını sağlayabilir.
*Çocuklar, bilgisayar konusunda bilgileri arttıkça, teknolojiye karşı daha olumlu bir tutum geliştireceklerdir. Bu da onların gelecek yaşamlarında önemli bir rol oynayacaktır.
*İyi eğitim yazılımları; çocukların temel becerilerini -okuma, yazma gibi- geliştirmelerine yardımcı olmanın yanı sıra, daha üst düzeyde neden-sonuç ilişkisini anlamalarında, üst düzey problem çözme, yaratıcı düşünme gibi becerilerini geliştirmelerinde de etkili olabilir.
*Bilgisayarlar özel durumu olan çocuklar için de yararlar sağlamaktadır. Bilgisayarların duyma, konuşma, motor gelişimi konularında sorunları olan çocuklar için oldukça yararlı olduğu gözlenmiştir. Bu tür çocuklar özellikle bilgisayarların; ihtiyaca göre hızının ve fonksiyonlarının ayarlanabilmesi, öğrenmesini bekleme konusunda sabırlı olması özelliklerinden yararlanırlar. Bilgisayarlar, bu tür çocukların kendilerine olan güven ve saygılarını geliştirir ve gerçek dünya ile bütünleşmelerini kolaylaştırır.
Çocukların bilgisayar kullanmasının zararları
*Eğer bilgisayardaki yazılım programı (software) çocuğun yaşına uygun değilse, çocuklan hayal kırıklığına uğratabilir ve bilgisayarın başarısızlıkla özdeşleşmesine yol açabilir. Yaşına uygun olmayan yazılım programlarını kullanan çocuklarda; şiddet kullanma, kaba bir dil kullanma, izlediği hızlı grafik ve animasyonlardan dolayı aşın hareketlilik gibi etkiler görülebilir.
*Uzun süreli bilgisayar kullanmak çocuklarda fiziksel problemlere yol açabil ir. Bu problemlerin başında; göz rahatsızlıkları, radyasyonun olumsuz etkiler i, duruşta ve iskelet yapısında bozukluklar gelmektedir.
Özetle, bilgisayar ve internet kullanımının olumsuz etkilerini yok etmek için, ebeveynlerin yakın denetimi ve kontrollü yönlendirmesinin şart olduğu söylenebil ir. Bunların hepsini harfiyen yerine getiremeyebilirsiniz. Ama elinizden geleni yap arsanız, çocuklarınızın içinde yaşayacakları dünyayı onlara daha az zarar verici hale getirebilirsiniz.
Volkan KUMAŞ / Psikolog