Bipolar Bozukluk (Manik Depresif Bozukluk)
Bipolar I Bozukluğu
Olgu Sunumu: Duygusal iniş Çıkışları Olan Genç Bir Kadın
Bayan A. 30 yaşında, bekar bir öğretmendir. Hastaneye anababası tarafından, her biri birer kolundan tutup, sürükleyerek getirilmiştir. Hekim görüşme odasına girdiğinde, huzursuzca dolanmakta ve yüksek sesle "Cumhuriyetin Savaş Marşı’nı" söylemektedir. Doktora tanıştırıldığında, onun yeşil kravatını fark etmiş ve adının Dr. Yeşil olduğuna karar vermiştir. Gözlerinin yeşil değil de kahverengi olmasından dolayı ona üzülmemesini söylemiş ve eğer yeterince çok dilerse, göz rengini yeşile dönüştürebileceğini söylemiştir. Dikkati hemen başka bir yere kaymış, ilk 2 dakika içinde sekiz farklı konuya değinmiştir.
Bayan A. başlangıçta arkadaşça ve flört eder bir havada olmasına karşın, doktorun, bacağının üst kısmındaki bir çürüğü ona göstermek isterken, yatırılmasını önermesi üzerine, çılgına dönmüş ve onu tehdit etmiştir. Bağırarak ana- babasımn, kendisini yatırması içın„ ona rüşvet verdiklerini, böylece onun sakatlık sigortasından yararlanacaklarım söylemiştir. Mafyada arkadaşları olduğunu, onlara hem doktoru hem de anababasını temizlemeleri talimatını vereceğini, gene bağırarak söylemiştir.
Bu süreç yaklaşık 10 gün önce, Bayan A. son erkek arkadaşından ayrıldıktan sonra başlamıştır. O zamandan beri geceleri birkaç saat uyumaktadır. Üç kilo vermiştir. Birkaç bin dolar değerinde kitapları öğrencileri için ısmarlamış, düzinelerce uzun-mesafeli telefon görüşmesi yapmıştır. Batı kıyısına gidecek bir uçakta yer ayırtmıştır ve görüşmenin yapıldığı sırada, uçağın kalkmasına birkaç saat vardır.
Kendisini öldürmesini telkin eden ve ona "budala fahişe" diye seslenen, erkek ve kadm sesleri işitmektedir. Seslerin anne ve babasından esinlendiğine inanmaktadır; ancak sesleri nasıl yolladıklarını bilmemektedir. Kendi düşüncelerinin gelecekteki olayların seyrini etkileyebileceğine ve rüyalarının, değişmiş şekillerde, günlük gazetede yayınlandığına inanır hale gelmiştir.
İki gözlemci Bayan A.’nm düşünce bozukluğunu nasıl adlandırmaları gerektiği konusunda, anlaşamamışlardır. Bir tanesi, birbiriyle yanşan fikirlerini fikir uçuşması olarak tanımlamış, öteki ise fikirlerin birbirinden daha kopuk olduğunu düşünmüş ve bunu yoldan sapma olarak adlandırmıştır. Her ikisi de Bayan a.’nm bazen enkoherans gösterdiği konusunda hemfikirdirler.
Bayan A. son 2 yıl içinde üç tane epizod geçirmiştir. Her biri benzer şekilde başlamış ve 4-8 hafta boyunca süren depresyona dönüşmüştür. Epizodlar arsında hastanın varsanılan, sanrılan ya da düşünce bozukluğu olmamıştır. Biraz fazla alkol almakta ve haftada birkaç kez haşiş (esrar) kullanmaktadır. Ancak bunlar epizodlann başlangıcı ile ilişkili görünmemektedir.
Hasta ailenin tek çocuğudur ve anababası tarafından şımartılmıştır. Erken çocukluk döneminden beri memnun edilmesi zor, sık öfke patlamalan geçiren, keskin dilli ve istedikleri almana kadar açgözlü, alındıktan sonra ise onlardan çabuk sıkılan birisi olmuştur. Göze çarpan güzelliği ve alımlılığına ve evlenmeyi çok istemesine karşın, hiç evlenmemiştir.
Erkeklerle olan ilişkileri önce karşılıklı etkilenme ile başlayıp, kısa sürede kötüleşerek, karşılıklı eşit nefrete dönüşmektedir. Her yeni erkeği kendisini hayal kınklığma uğratmakla ve "diğerleri gibi bencil bir O.Ç." olduğunun ortaya çımasıyla suçlamaktadır. Anababasını ise "orta sınıf' olmakla ve "şehir kulübünün" etkinliklerinden kendisini yararlandırmamakla suçlamaktadır. Erkeklerle olan ilişkileri duygusal fırtınalar ile sonlanmaktadır. Bir çok kez gösteri yaparcasına, hap alarak intihar girişiminde bulunmuştur. Bazen önüne gelenle cinsel ilişkiye girmektedir. Bir seferinde, bir barda tanıştığı bir erkek tarafından kötü şekilde dövülmüştür.
Bayan A. sıklıkla, aynadaki garip yansımasından kopuk, içi boş ve gerçek dışı gibi hissetmekte, sanki hayatın devinimlerinin içinden geçen iki boyutlu karton bir yapı olduğunu düşünmektedir. Bu düşünceler aralıklı olarak gelmektedir ve arama uyaranıyla (örn., cinsellik, hap ya da yüksek sesli müzik) kesi- lebilmektedir. Kötümser, mutsuz, ağlamaklı ve intihar etme eğilimleri göstermesine karşın, yeni bir erkekle tanıştığında bu duygular hemen kaybolmaktadır. Depresyonun vejetatif bulgulan, akut epizod dönemleri dışında görülmemektedir. Tüm güçlüklerine karşın, Bayan A. nispeten kararlı bir çalışan olmuştur, kendisine bakabilmiştir ve yalnız yaşayabilmektedir.
Bipolar II Bozukluğu
Olgu Sunumu: Ölmekte Olduğuna İnanan Adam
Bay Z. 45 yaşında, evli bir işyeri yöneticisidir. Muayene için bir eğitim hastanesinin psikiyatri birimine getirilmiştir. Daha önce başka yerlerde iki kez, son 2 yıldaki depresyon ve intihara yönelik düşünceleri nedeniyle, psikiyatri servislerine yatırılmıştır. Daha önceki yatışlarında olduğu gibi, bu sefer de psikiyatrik bir rahatsızlığı olduğunu reddetmekte ve kimsenin tanı koyamadığı, yaşlanmaya bağlı, garip bir hastalığı olduğunu İddia etmektedir. Başvuru yakınmaları şöyle- dir: "Ölüyorum," "Zeka geriliğim var," "Kör oluyorum," "Bağırsaklarım çalışmıyor," "Cildim parça parça dökülüyor," "Saçlarım dökülüyor." Bu yatışından önceki son 2 hafta boyunca, Bay Z. ("hastalığı nedeniyle") genelde yataktan çıkmamış, işe gitmeyi ya da ne şekilde olursa olsun, aile yaşantısına katılmayı reddetmiştir. Eşi sürekli hüzünlü ve kötümser olduğunu ve ona yardımcı olacak şeyler önerdiğinde, kendisine hemen öfkelendiğini söylemektedir.
Eşine göre, Bay Z. evlilikleri boyunca keyifsizlik dönemleri ve depresyon arasında gidip gelmiştir. Bu dönemlerde herhangi bir işi zorla yapar gibi görünmekteyken, aniden başlayan eneıji patlamalan birkaç günle birkaç hafta arasında sürmektedir. Enerjik olduğu dönemlerde geç saate kadar işte çalışmakta ve kendi verimliliği nedeniyle bir çok sekreteri de meşgul etmektedir. Aynı zamanda bazı gönüllü etkinliklere katılmakta -son olarak siyasetçiler için konuşmalar hazırlamaktadır- ve ayrıntılı egzersiz programları tasarlayarak uygulamaya başlamaktadır. Bu dönemlerin bazıları sırasında, Bay Z. aniden, ailesi için egzotik ve karmaşık bir tatil planı yaptığını açıklamakta ve hemen yola çıkmak durumunda olduklarını söylemektedir. Eşi ve kızı neredeyse her seferinde ona bu gezilerde eşlik etmelerine karşın, Bay Z. o kadar eneıjik şekilde tatil yapmaktadır ki, -Avrupa’da dağcılık ya da Karayiplerde tüplü dalgıçlık ailesi ona ayak uydurmakta zorlanmaktadır. Bu rüzgar gibi tatillerden birinden döndükten sonra, Bay Z. hiç düşünmeden çok pahalı bir toprak parçasını satın almış ve bunun her zaman özendiği bir Avusturya çiftliğine benzediğini söylemiştir. Eşi, yılda beş ya da altı kez hipomanik dönem yaşadığını tahmin etmektedir; bunlar genellikle 3 gün ile 2 hafta arasmda sürmektedir. Bu davranış şeklinin üniversitede tanıştıkları dönemde de var olduğunu belirtmektedir. Okulda başarılı olmuştur, ancak hali uyuyup dersleri kaçırdığı, kasvetli dönemler ile 2-3 günlük durmaksızın ders çalıştığı dönemler arasmda değişkenlik göstermiştir.
Bay Z.’nin eşine göre, bu kısa süreli enerji patlamalan başladıklan gibi aniden sonlanmaktadır. O zaman Bay Z. projelerini bir kenara bırakmakta ve sıklıkla hüzünlü ve kötümser bir hale bürünmektedir. İlk kez 32 yaşındayken olmak üzere, Bay Z. dört kez Majör Depressif Epizod nedeniyle tedavi edilmiş, bu epizodlann her biri 4-5 ay sürmüştür. Son 2 yıl içinde, bu epizodlardan iki tanesi sırasında hastaneye yatırılmıştır. Bunların biri bir intihar girişimi olduğuna karar verilen, çok ağır bir trafik kazasından sonra olmuştur. Bay Z. intihar girişimini reddetmiştir.
Eşi şiddetli depresyonlarının hep sonbahar ve kış aylarında, eneıjik dönemlerinin ise sıklıkla ilkbahar ve yazın olduğunu belirtmektedir. Eşinin yeniden bir depressif epizod geçirebileceği endişesiyle, Bayan Z. kış aylarından çok korkar hale geldiğini söylemektedir.
Enerjik dönemleri sorulduğunda, Bay Z. bazen çok ileri gittiğini ve kontrolünü kaybettiğini fark etmesine karşın, bu dönemlerini tercih ettiğini, çünkü çok canlı hissettiğini, çok eğlendiğini ve çok şeyi becerdiğini söylemektedir. Bu kısa verimlilik dönemlerinin, hatırlayabildiği kadarıyla ilk gençlik dönemlerinden, hatta daha öncesinden beri olduğunu ve her zaman, mizacı değişkenlik gösteren, havai bir kişi olduğunu söylemektedir.